Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego – jak się skutecznie przygotować?

Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego na przykładzie zdjęcia książek na łące

Za oknami możemy zaobserwować coraz więcej żółtych, czerwonych i brązowych liści – bez wątpienia nadeszła jesień, a wraz z nią kolejny rok szkolny. Dla wielu uczniów szkół podstawowych zakończy się on egzaminem ósmoklasisty, który może zadecydować o ich dalszej edukacji, a także wyborze ścieżki kariery zawodowej. Należysz do tej grupy? Pragniesz jak najlepiej przygotować się na czekające cię wyzwanie? Zrób to koniecznie z Indeksem w Kieszeni!

Można zastanawiać się, jakie trudności miałby sprawiać egzamin z języka ojczystego? Przecież posługujemy się nim na co dzień, otacza on nas zewsząd i nie skrywa przed nami tajemnic. To wszystko jednak wydaje się prawdą tylko na pierwszy rzut oka – w istocie, będąc absolwentem szkoły podstawowej, musisz się wykazać wieloma umiejętnościami, jak choćby konstruowanie dłuższych i krótszych wypowiedzi pisemnych czy czytanie ze zrozumieniem, a także posiadać szeroką wiedzę w zakresie omawianych w szkole lektur czy zagadnień gramatycznych.

Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego – co warto wiedzieć?

Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego obejmuje całe poprzednie pięć, a nawet osiem lat twojej edukacji szkolnej – w tym czasie znacznie poszerzyłeś swoje horyzonty, co będziesz musiał pokazać rozwiązując swój arkusz! W 2022 roku zmagania z językiem polskim przypadną na dzień 24 maja – twoim zadaniem będzie wówczas rozwiązanie ok. 20 zadań, za które będzie można uzyskać 25 punktów, a następnie napisanie pracy o charakterze twórczym lub argumentacyjnym, ocenianą maksymalnie na 20 punktów. Czas przeznaczony na rozwiązanie całego arkusza wynosi 120 minut.

W części testowej arkusza egzaminacyjnego możesz spotkać się z zadaniami dwóch różnych typów – otwartymi i zamkniętymi. W ramach pierwszej grupy wyróżnia się:

polecenia z luką – wymagają wpisania jednego lub kilku słów zgodnie z treścią polecenia;
zadania krótkiej odpowiedzi – w ich ramach musisz skonstruować krótką odpowiedź na zadane pytanie;
zadania rozszerzonej odpowiedzi – wymagają skonstruowania dłuższej odpowiedzi na zadane pytanie albo skonstruowania krótkiej wypowiedzi pisemnej.

Z kolei w grupie zadań zamkniętych wyróżnia się:

zadania jednokrotnego wyboru – w zadaniach tego typu musisz wybrać poprawną odpowiedź spośród wymienionych. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna;
zadania typu prawda-fałsz – przy okazji takich zadań musisz wskazać, czy podane stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe;
zadania na dobieranie – wykonując takie zadania musisz dopasować do twierdzeń podanych w tabeli te, które wyliczone są ponad nią.

Zdarza się tak, że w jednym zadaniu egzaminacyjnym pojawiają się polecenia różnych typów i rodzajów. Niemniej zawsze będzie to jeden z dwóch typów oraz sześciu rodzajów, które zostały przedstawione powyżej.

Wypracowanie, które stanowi drugą część arkusza egzaminacyjnego, możesz napisać na jeden z dwóch podanych tematów, z czego zawsze:

jeden ma charakter twórczy (np. opowiadanie twórcze);
drugi ma charakter argumentacyjny (np. rozprawka, przemówienie).

Twoja praca musi liczyć sobie co najmniej 200 wyrazów. Niezależnie od wybranego tematu konieczne będzie wykazanie się znajomością lektur obowiązkowych w szkole podstawowej. W roku szkolnym 2021/22 z uwagi na trwającą pandemię, która utrudniała edukację w poprzednich trzech semestrach nauki, lista lektur została skrócona i prezentuje się następująco:

Charles Dickens, Opowieść wigilijna;
Aleksander Fredro, Zemsta;
Jan Kochanowski, wybór fraszek i trenów, w tym tren VII i VIII;
Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec;
Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka, Dziady cz. II, Pan Tadeusz (całość);
Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę;
Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, Latarnik;
Juliusz Słowacki, Balladyna;
wiersze wybranych poetów.

W jaki sposób uczyć się skutecznie do egzaminu?

Przytoczone dotychczas informacje o egzaminie przyprawiły cię o ból głowy? Nie należy wpadać w panikę! Owszem, stanowi on niewątpliwie wielkie wyzwanie, jednak dzięki właściwemu przygotowaniu sprostasz mu bez żadnych trudności. Poniżej znajdziesz dziesięć wskazówek, które z pewnością będą stanowić wsparcie w twoich przygotowaniach!

1. Zaplanuj swoją pracę

Choć bałagan może na krótką metę sprzyjać kreatywności, to całość twoich przygotowań do egzaminu musi być dobrze przemyślana i rozłożona w czasie. Dzięki temu ani razu nie będziesz się czuł przytłoczony nadmiarem obowiązków;

2. Pracuj efektywnie

wykorzystuj na naukę ten czas, który najbardziej jej sprzyja! Może to być wczesny poranek lub też popołudnie, z pewnością jednak nie wieczór, szczególnie jeśli za tobą bardzo intensywny dzień;

3. Podziel materiał na niewielkie części

Niektóre zagadnienia są mniej absorbujące, inne zaś bardziej. Jeżeli musisz zmierzyć się z tematem szczególnie trudnym i rozbudowanym, np. przypomnieć sobie całego „Pana Tadeusza”, zacznij od podzielenia materiału na mniejsze porcje, np. oddzielnie zajmij się przypomnieniem czasu i miejsca akcji, w innym czasie bohaterami, a jeszcze później wydarzeniami w poszczególnych księgach;

4. Sprawdzaj swoją wiedzę

Niestety, pamięć ludzka bywa ulotna. Stąd po każdym kolejnym przerobionym zagadnieniu powinieneś sprawdzać poprzez rozwiązywanie zadań typu egzaminacyjnego, czy zapamiętałeś to, o czym wcześniej czytałeś;

5. Wykorzystuj nabyte wiadomości w różnych kontekstach

Staraj się wiązać ze sobą poszczególne wątki, aby móc do nich powracać przy różnych kontekstach, np. przypominanie lektur szkolnych łącz z zagadnieniami gramatycznymi;

6. Pamiętaj o powtórkach

Tylko nieliczni ludzie zapamiętują informacje już po ich pierwszym przeczytaniu. Zazwyczaj trzeba do nich wielokrotnie wracać – nie zapomnij o tym przy planowaniu powtórek przed egzaminem;

7. Zapewnij sobie różnorodność

Egzamin zdajesz również z innych przedmiotów niż język polski, dlatego planuj czas w ten sposób, aby nie zajmować się zbyt długo jednym przedmiotem, w przeciwnym razie łatwo się zniechęcisz;

8. Rozmawiaj o tym, czego się uczysz

Uważasz, że tylko męczysz innych? Wręcz przeciwnie! Staraj się jak najwięcej mówić o tym, czego się dowiadujesz, np. z rodzicami czy rówieśnikami. W ten sposób utrwalasz nabyte wiadomości;

9. Nie oszukuj zegara biologicznego

Twój organizm jest w fazie intensywnego rozwoju, nie możesz więc ograniczać czasu przeznaczonego na sen. W przeciwnym razie efektywność nauki znacząco spadnie, mimo przeznaczenia na nią większej ilości czasu;

10. Nie zapominaj o ruchu i posiłkach

Jak mawiali starożytni Rzymianie, w zdrowym ciele zdrowy duch. Nie zaniedbuj wysiłku na świeżym powietrzu czy w domu, ponieważ w ten sposób mózg oczyszcza się i regeneruje siły. Pamiętaj też o zdrowej diecie – nieustanne zastrzyki cukru nie wspomagają zapamiętywania!

Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego – czego się spodziewać?

Polecenia na egzaminie ósmoklasisty są zróżnicowane, niektóre wymagają szczególnej uwagi oraz niebagatelnej wiedzy. Spójrzmy na przykład z zeszłorocznego egzaminu – treść zadania brzmiała następująco: Spośród lektur obowiązkowych wybierz tę, której bohater wykazał się taką odwagą cywilną, o jakiej wspomina Tadeusz Płużański w 5. akapicie tekstu. Podaj tytuł tej lektury oraz jej bohatera. Uzasadnij swój wybór. W uzasadnieniu przywołaj sytuację z tej lektury, ilustrującą Twoją argumentację. Poniżej wspomniany fragment tekstu:

A trwała dzielność intelektualna, o której Arystoteles sądził, że jest mądrością? I ona także wymaga odwagi, ale nie żołnierskiej ani sportowej, lecz intelektualnej, gdy trzeba na przykład „spojrzeć prawdzie w oczy”, a może być ona gorzka lub nawet groźna. Trzeba mieć odwagę intelektualną, aby wystąpić wbrew utartym, a błędnym i szkodliwym poglądom, często uporczywie bronionym, i wykazać dzielność w dochodzeniu do prawdy pomimo przeszkód i trudności. Trzeba mieć odwagę, tym razem cywilną, by przyznać się publicznie do popełnionych błędów, a jest to typ odwagi szczególnie trudny, nawet u ludzi imponujących odwagą bojową.

Rozwiązanie zadania

Pierwszą trudność może stanowić dość skomplikowany język, jakim posługuje się autor, a także mnogość typów odwagi, które zostają wspomniane w zacytowanym fragmencie. Należy więc zachować czujność i skupić się wyłącznie na tej odmianie, która została określona mianem „cywilnej”. Autor poświęca jej tylko jedno zdanie, wieńczące analizowany akapit: Trzeba mieć odwagę, tym razem cywilną, by przyznać się publicznie do popełnionych błędów, a jest to typ odwagi szczególnie trudny, nawet u ludzi imponujących odwagą bojową. Teraz już wiesz, jakiej postaci musisz poszukać w znanych ci lekturach obowiązkowych – kogoś, kto jest gotów przyznać się wobec innych ludzi, że jego postępowanie nie było pozbawione wad.

Jak się zdaje, idealnym przykładem będzie jeden z bohaterów powieści Henryka Sienkiewicza „Quo vadis”, Chilon Chilonides. Ten pochodzący z Grecji człowiek, podający się za filozofa, w istocie zaś gotowy na popełnienie każdej zbrodni oszust, pod koniec utworu doznaje przemiany wewnętrznej i oskarża o podpalenie Rzymu Nerona. Wcześniej współpracował z cesarzem i wszedł do jego najbliższego otoczenia, w chwili próby jednak nie obawia się swoim słowem i postępowaniem sprzeciwić się władcy, nawet kosztem męczeńskiej śmierci. Choć nie wyznaje tego wprost, to swoim działaniem potwierdził, że mylił się w dotychczasowej ocenie władcy, a przez to wykazał się odwagą cywilną.

Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego nie musi stanowić żadnego przykrego doświadczenia – wręcz przeciwnie, może okazać się ciekawą przygodą! Aby jednak twoje wysiłki zaowocowały godnymi pozazdroszczenia rezultatami, muszą być odpowiednio ukierunkowane. W tym pomoże ci kurs Indeksu w Kieszeni, dzięki któremu żadne polecenie egzaminacyjne nie będzie już miało przed tobą tajemnic. Spróbuj, a nie zawiedziesz się!